1
  • image
  • image
  • image
  • image
18:03 ICT Thứ ba, 19/03/2024

Lê Di - Một danh nhân người Lệ Sơn được cấp 8 sắc phong và cũng là nhân vật được chép vào Nhất thống chí và Chính biên liệt truyện của triều Nguyễn (Phần 2)

Đăng lúc: Chủ nhật - 12/05/2013 10:38 - Người đăng bài viết: bientap02
Giới thiệu phần 2 của bài viết Lê Di - Một danh nhân người Lệ Sơn được cấp 8 sắc phong và cũng là nhân vật được chép vào Nhất thống chí và Chính biên liệt truyện của triều Nguyễn, tác giả Lê Trọng Đại
Bài viết kỳ trước đã đăng:
1. Lê Di - Một danh nhân người Lệ Sơn được cấp 8 sắc phong và cũng là nhân vật được chép vào Nhất thống chí và Chính biên liệt truyện của triều Nguyễn (Phần 1)


 LÊ DI - MỘT DANH NHÂN NGƯỜI LỆ SƠN ĐƯỢC CẤP 8 SẮC PHONG VÀ CŨNG LÀ NHÂN VẬT ĐƯỢC CHÉP VÀO NHẤT THỐNG CHÍ VÀ CHÍNH BIÊN LIỆT TRUYỆN CỦA TRIỀU NGUYỄN


Từ một quan chức cấp huyện Lê Duy Di bằng tài năng và phẩm hạnh của mình nhanh chóng được rút vào triều và cất nhắc lên thành một trọng thần, sau một thời gian hoạt động nổi bật ở kinh đô ông được triều đình tin cậy trao nhiệm vụ mới của một quan chức cấp tỉnh.  Năm 1842, vua Tự Đức quyết định bổ Lê Duy Di làm Án sát sứ tỉnh Biên Hòa và sau đó không lâu lại chuyển sang đảm nhận chức Án sát sứ Gia Định là một tỉnh lớn và quan trọng ở phía Nam. Chỉ làm Án sát sứ một thời gian ngắn song do lập được công tích mới nên vua Tự Đức đã thăng Lê Duy Di lên chức Thừa chánh sứ thuộc Thừa chánh sứ ty Quảng Nghĩa (đứng đầu ty Thừa chính Quảng Nghĩa). Sự việc này được thể hiện qua sắc phong số 6:

           “Sắc Án sát sứ Gia Định là Lê Di, từng có công lao thực hành chính sự. Nay chuẫn thăng cho ngươi chức Thừa chánh sứ thuộc Thừa chánh sứ ty Quảng Nghĩa. Phàm tất cả các sự vụ trong địa hạt đều tuân theo điển lệ mà thực thi. Nên gắng mà hoàn thành chức phận, mẫn cán chu toàn mọi việc công để xứng với sự phó thác của Trẫm. Hãy kính theo. Ngày 3 tháng 8 Tự Đức năm thứ 3 (1850) [5]. Sách Đại Nam chính biên liệt truyệt cũng chép:

         “... Năm Tự Đức thứ 3, đổi Bố chính sứ Quảng Ngãi, lúc hoảng việc gọi lính đóng thuyền và thuế dân ngoại ngạch cùng thuế vô danh tạp hóa đều tâu xin bãi. Duy Di tính cương trực, biết việc gì là nói, thường dâng sớ xin kính tin đại thần, nêu khen các công thần” [1; 193].

          Đoạn văn trên chứng tỏ Lê Duy Di rất thương yêu dân nên đã mạnh dạn đề nghị triều đình giảm bớt một số loại thuế khóa và góp ý thưởng phạt công minh từ đại thần đến dân chúng. Nắm chức Bố chính sứ của một tỉnh lớn thì phẩm hàm của Lê Duy Di lúc này đã lên tới “Chánh Tam phẩm”.

         Nhờ thực hành xuất sắc nhiệm vụ mà từ Thừa chánh sứ ty, không đầy 3 năm Lê Duy Di  được vua Tự Đức thăng lên Bố chính sứ hàm tam phẩm. Trên cương vị Bố chính sứ Quảng Ngãi, Lê Duy Di đã lập được nhiều công tích mới nên Nhà vua tiếp tục ban sắc phong thưởng cho ông chức Gia nghị đại phu Thừa chánh sứ ty Thừa chánh sứ các địa phương ở Quảng Nghĩa; sự kiện này được minh chứng qua sắc phong số 7: 

         “Vâng mệnh trời hưng vận, Hoàng đế ban chế rằng: Trẫm theo tuần tiết mà chia ra làm 24 khí, vận hành chẳng sai; so với công tạo hóa, thì vương triều ta dù trăm nghìn năm song cũng rất nhỏ nhoi. Dù vậy vẫn có công của thần gắng sức giúp đế vương. Nay Trẫm ban chiếu chỉ cho ngươi là Lê Di chức Bố chánh sứ Quảng Nghĩa. Vốn là người nho nhã, phong cách hiên ngang, khí chất kiên cường, đức tính khoan dung; am tường điển chương, có tài văn học chính sự. Cần mẫn hoàn thành chức phận, nhiều lần lập công lớn. Nay theo điển lệ, đặc ân gia ban cho chức Gia nghị đại phu Thừa chánh sứ ty Thừa chánh sứ các địa phương ở Quảng Nghĩa. Ban cho cáo mệnh, gắng gỏi tận tâm, tận lực phụng sự để được ân trạch nối dài mãi mãi. Hãy kính theo! Ngày 6 tháng giêng năm Tự Đức thứ 6 (1853)”[3].

        Có lẽ sau khi ban chức gia nghị đại phu thì vua Tự Đức điều Lê Di sang làm Bố chính sứ tỉnh Quảng Nam. Bước sang tuổi 36, khi tài năng đang độ đỉnh cao, tiếp tục hứa hẹn những đóng góp mới cho dân cho nước thì thật đáng tiếc là chẵng may ông mắc phải bạo bệnh và qua đời để lại bao nổi tiếc thương cho triều đình và dân chúng. Trước sự “ra đi” của ông, vua Tự Đức vô cùng thương tiếc đã ban sắc truy phong Lê Duy Di lên chức Tuần vũ hàm Tòng nhị phẩm.

 
Sắc phong  số 8:
 
1
 
            Phiên âm: Sắc Quảng Nam tỉnh Bố chánh sứ Lê Di biện sự cần cán trì tâm thanh bạch. Tư bất hạnh cố thù thuộc, khả chẩn, gia ân chuẩn nhĩ truy thụ Tuần vũ dụng thị lễ tuất. Khâm tai! Tự Đức lục niên thập nhị nguyệt nhị thập tam nhật.

           Dịch nghĩa: Ban sắc Bố chánh sứ Quảng Nam là Lê Di, người luôn mẫn cán với chính sự, giữ tấm lòng thanh bạch. Nhưng nay bất hạnh bị bệnh mà qua đời. Trẫm vô cùng thương xót mà gia ân truy phong chức Tuần vũ, tỏ lòng tiếc thương chuẩn thị cho ngươi để gia đình thụ hưởng đặc ân. Hãy kính theo ! Ngày 23 tháng 2 năm Tự Đức thứ 6 (1853).

          Nhờ tài năng nổi bật, nhân cách cao thượng và bản lĩnh sắt thép, lại có đóng góp không nhỏ cho triều đình và dân chúng nên sau khi mất Lê Duy Di đã được triều đình Tự Đức đưa vào danh sách các trung thần để nhà nước thờ tự. Ngoài ra tên tuổi của ông còn được ghi chép trong cả hai cuốn sách Đại Nam chính biên liệt truyện và Đại Nam nhất thống chí đời Nguyễn; sánh vai với các đại thần như Trương Đăng Quế, Nguyễn Tri Phương, Đặng Huy Trứ, Vũ Xuân Cẫn. Tập san Quảng Bình quê tôi trong mục “những người để tiếng” đã viết về Lê Duy Di với tên Lê Dần rằng: ”Lê Dần quê ở phủ Quảng Trạch đỗ Hương tiến (Cử nhân) khoa Đinh Dậu (1837) và được giữ chức Bố chính  hai tỉnh Quảng Nam và Quảng Ngãi. Tính tình ông bình dị, làm quan thanh bạch túi hoạn tiêu sơ, nên được nhân dân mến phục, tiếng tốt đồn đãi khắp nơi. Ông bị bệnh và mất tại quan xá được vua phong chức Tuần vũ”[4; 50].   

          Quan nghiên cứu gia phả Lê tộc đại tôn ở Lệ Sơn chúng tôi thấy hậu duệ đời thứ 3 của Ngài là cố Lê Bính từng giữ chức Học sỹ thị độc quan Phụng nghị Trung thuận đại phu, Quang lộc tự khanh, phiên dịch thư tịch, sau làm Đốc học ở Quảng Ngãi nổi tiếng văn hay chữ tốt và tính cách thanh cao khảng khái không khác gì cố Lê Duy Di. Hiện nay hậu duệ của Lê Duy Di rất đông đang sống ở Quảng Bình, Nghệ An và cả Thái Lan. Phần lớn con cháu thuộc chi của cố Lê Duy Di đều thành đạt trên nhiều phương diện và vẫn giữ đươc truyền thống tốt đẹp của tiền nhân. Đặc biệt hậu duệ đời thứ 5 của Ngài có hai người là cán bộ cao cấp trong quân đội (gồm Đại tá Lê Gia Sáo chuyên viên cao cấp của Cục 2 Bộ Quốc phòng đã nghỉ hưu và Đại tá Lê Hồng Văn hiện đang giữ chức Chủ nhiệm Chính trị Bộ chỉ huy Quân sự tỉnh Quảng Bình).

          Như vậy, qua việc khai thác các tư liệu chính sử và điền dã chúng ta cũng phần nào dựng lại được chân dung của một danh thần mà nhân cách và đạo đức cao đẹp đáng để cho lớp hậu thế chúng ta phải học tập. Cố Lê Di không chỉ là niềm tự hào của danh hương Lệ Sơn mà còn xứng đáng là một danh nhân Quảng Bình nổi bật trên phương diện chính trị. Việc giới thiệu công đức của Ngài với bà con Lệ Sơn như là một nén tâm hương tri ân một bậc tiền nhân đáng kính của tác giả. Với hiểu biết có hạn, bài viết chắc khó tránh khỏi khiếm khuyết, kính mong độc giả góp ý tác giả bài viết xin chân thành cảm ơn./.

Tài liệu tham khảo
  1. Quốc sử quán triều Nguyễn, Đại Nam chính biên liệt truyện tập 4, NXB Thuận Hóa, Huế, 1993.
  2. Quốc sử quán triều Nguyễn, Đại Nam nhất thống chí tập 2, NXB Khoa học Xã hội, HN, 1970.
  3. Tập san Quảng Bình quê tôi Hội ái hữu đồng châu quảng Bình xuất bản tại Sài Gòn, 1970, 
  4. Lê Hồng Vệ, Công bố sắc phong cho quan Lê Duy Di, Đời thứ 11, nhánh Lê Thuần Phác, phần 1,2,3 Website:langleson.net      
  5. Tư liệu điền dã dân tộc học của Lê Trọng Đại:
+ Gia phả Lê tộc đại tôn Lệ Sơn (bản dịch năm 1973).
+ Sắc phong của triều Nguyễn cho Lê Duy Di (bản gốc chữ Hán) và bản dịch của Viện Hán Nôm Việt Nam.
Tác giả bài viết: Lê Trọng Đại
Từ khóa:

Lê Trọng Đại

Đánh giá bài viết

Ý kiến bạn đọc

Avata
Danh Lợi làng cao lao - Đăng lúc: 16/05/2013 09:44
Tuyệt vời mạnh đất, con người Làng Lệ Sơn. Ở Quảng Bình ít có địa phương nào mà có truyền thống hiếu học, làm quan như làng Lệ Sơn. Tư liệu lịch sử cũng được bảo tồn và khai thác tốt nhất luôn. Xin cảm phục & kính trọng.
Avata
Lệ Kiều - Đăng lúc: 14/05/2013 14:24
Hoan nghênh Bọ Đại, nghe Bọ nói sắp tới cho công bố những tư liệu mới và việc công bố những kết quả nghiên cứu này có thể nổ ra những cuộc tranh luận lớn vì sẽ thay đổi nhận thức truyền thống.về bát đại tính lâu nay

Hấp dẫn đấy, báo làng luôn nóng bởi vô vàn sự kiện liên quan. Mong Bọ cho công bố những tư liệu mới nhất để bà con cùng tranh luận và tranh luận văn minh.
Avata
Trong Đại - Đăng lúc: 14/05/2013 06:29
Tác giả xin chân thành cảm ơn sự kích lệ và góp ý của mọi người. Với ý định phải giới thiệu các nhân vật lịch sử của 8 họ một cách đầy đủ song đáng tiếc là nhiều nhân vật nổi tiếng như các cô Tri phủ Lương Duy Chí, Giải nguyên Án sát Lê Thời Tập, Á nguyên - Đốc học Lương Nhị...đều thiếu các tài liệu chính sử mà đáng tiếc là do những sai lầm của cải cách ruộng đất 1955-1956 đã thiêu hủy mất một số lượng không nhỏ nguồn tài liệu chính sử đó. Ngày nay thế hệ con cháu chúng ta chỉ còn lại các giai thoại về các nhân vật đáng kính này là chính mà thiều đi mảng chính sử do đó nếu viết dưới dạng văn học thì không sao còn viết dưới dạng lịch sử thì lại chưa đủ cơ sở khoa học. Sở dĩ Cố Lê Duy Di được giới thiệu đầy đủ vì rất may là hậu duệ của Cố đã lưu giữ được đầy đủ các sắc phong là cơ sở để đối chứng với nhiều tài liệu khác. Tôi thiên vị đối với một nhân vật lịch sử nào cả và sẽ cố gắng phục dựng lại bức tranh về quá trình khai thiết làng Lệ Sơn một cách khoa học; Tuy nhiên việc công bố những kết quả nghiên cứu này có thể nổ ra những cuộc tranh luận lớn vì sẽ thay đổi nhận thức truyền thống.về bát đại tính lâu nay.
Avata
Lê Hồng Vệ - Đăng lúc: 13/05/2013 14:14
Bài viết về quan Lê Di (Lê Dần) đã được Lê Trọng Đại cho độc giả hiểu sâu hơn về các bậc tiên hiền xứ Lệ. Còn hai văn bia liên quan ở Phục Lùng và ở miếu Họ, nếu tác giả cho thêm vào thì hoàn hảo
Avata
Bảo Khang - Đăng lúc: 13/05/2013 12:07
Một cảm giác musing (thú vị) khi thường xuyên được đọc những bài viết của Ths Đại.Mong Th.sy ra nhiều bài để độc giả langleson.net luôn có cảm giác này
1, 2  Trang sau

Mã an toàn:   Mã chống spamThay mới     



 
  • Lời giới thiệu công trình Địa chí Làng Lệ Sơn  -   Gửi bởi: Lê Trọng Đại
    Trả lời ý kiến đề xuất của bạn Lê Quang Đạt. Việc in sách đủ để phát cho mỗi gia đình người Lệ Sơn 1 quyển là không dễ vì giá thành sách chỉ tính riêng giấy mực thủ tục giấy phép xuất bản xuất bản mỗi cuốn đã 160.000 đồng, để in đủ thì phải 4000 quyển như vậy riêng tiền...
  • Nghề hay: Trồng cỏ nuôi bò một hướng đi tích cực chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp nông thôn  -   Gửi bởi: Phạm Thị Thuỳ
    Đọc được bài hay quá. Một số kiến thức rất bổ ích. Tuy nhiên, tôi có việc rất mong được anh hỗ trợ: Anh có định mức nào, hay kinh nghiệm về chi phí sản xuất 1 ha trồng cỏ không anh (giống, phân bón, nhận công, tưới tiêu...). Anh có có thể cho tôi xin được không. Hiện...
  • Lệ Sơn - Làng theo đạo học  -   Gửi bởi: Lương Xuân Trường
    Mình tình cờ đọc lại bài viết của mình ở đây. (bài vết cũng tám năm trước rồi) đọc bình luận của bạn Lâm Phương, chuyện bạn đánh giá thế nào là quyền của bạn. Chỉ có điều một thông tin bạn đưa ra không chính xác: Mình (Lương Xuân Trường) và bạn dồng nghiệp Phan Phương...
  • Thêm một tư liệu Hán nôm về địa danh Lệ Sơn  -   Gửi bởi: Lê Trọng Đại
    Cháu xem lại thông tin đoạn nói về chiến tranh Trịnh - Nguyễn 1774 - 1776 là chưa chính xác dễ gây nhầm lẫn với thông tin Chiến tranh Trịnh - Nguyễn (1627 - 1672) ở thế kỷ XVII. Thời gian được nói đến trong bài viết là sau khi tướng họ Trịnh - Hoàng Ngũ Phúcvượt sông...
  • Bài thơ cuối cùng của nhà giáo Lê Ngọc Mân  -   Gửi bởi: Lê Quang Đạt, số phone: 0913963799
    Hồi trước đi học chung cấp 3 ở huyện Quảng Trạch cùng bạn Hạnh, bạn Hào ở Ba Đồn. Hay xuống thăm thầy Mân chuyện trò ngâm thơ
  • Chặt củi lèn, một kỷ niệm khó quên  -   Gửi bởi: Lê Quang Đạt
    Nhớ lại hồi xưa đi chăn bò cùng các bạn ở Hung Tắt, Hung Cày. Nay đâu còn cảnh đó nữa?
  • Một gia đình cần sự giúp đỡ  -   Gửi bởi: Nguyen Van Thanh
    Rất buồn vì Thay mặt Hội đồng hương Văn hoá tại Nha Trang trích gửi tiền ủng hộ mà không có danh sách...Việc đã qua...Thôi nhé!
  • Gửi con gái Mẹ  -   Gửi bởi: Hung Lan
    Mệ Phương còn khỏe không chi Hồng ?
    Bài thơ hay đáo để, đọc mà nước mắt chảy dài.
  • Lê Đình Khôi; Quê hương là nơi con nước "chở che con đi..."  -   Gửi bởi: Lê Trọng Đại
    Bài viết rất là một lời tri ân với cụ Lê Đình Khôi người đã có những hành động đẹp đóng góp cho cộng đồng cư dân Lệ Sơn ở Hà nội và quê hương và cũng phần nào nói lên được cái tâm của một người con Lệ Sơn đáng kính đối với quê hương. Cảm ơn chú Vệ và Ban biên tập báo...

Thống kê

  • Đang truy cập: 6
  • Hôm nay: 616
  • Tháng hiện tại: 39228
  • Tổng lượt truy cập: 7994511

Liên kết làng quê Quảng Bình

Lệ Sơn 2 - www.langleson.com
Làng Cao Lao - www.caolaoha.com
Làng La Hà - www.langlaha.com
Quảng Bình Trẻ - www.quangbinhtre.com
Nhịp Cầu - www.nhipcau.de

Báo Quảng Bình - www.baoquangbinh.vn
Hân hạnh chào đón các bạn đến với trang tin www.langleson.net
Bản quyền thuộc về Làng Lệ Sơn. Trang thông tin này là tài sản của toàn thể con em làng Lệ Sơn, huyện Tuyên Hoá, tỉnh Quảng Bình
Trang thông tin điện tử Làng Lệ Sơn hoạt động theo quy định của luật pháp Vịệt Nam dưới sự điều hành chung của Hội đồng tư vấn chuyên môn và kỹ thuật.
Trụ sở: Đặt tại trung tâm lưu trữ truyền số liệu VDC1 - Hà Nội - Việt Nam
Trang thông tin là tài sản chung của toàn thể con em làng Lệ Sơn, xã Văn Hóa, huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình
Email gửi bài viết
baiviet@langleson.net