1
  • image
  • image
  • image
  • image
09:22 EST Thứ tư, 06/11/2024

Ngôn ngữ bản địa của làng Lệ Sơn

Đăng lúc: Thứ hai - 22/04/2013 17:02 - Người đăng bài viết: bientap02
Ngày nay, các từ, câu cũ của người Lệ Sơn đang có xu hướng bị thay thế dần bời các từ phổ thông, do vậy việc ghi chép lại, bao gồm cả thu âm các từ cổ của người Lệ Sơn để lưu giữ cho các thế hệ sau là rất cần thiết. Hưởng ứng phong trào tìm hiểu lịch sử văn hóa làng, xin gửi đến chương trình bài viết được tổng hợp chọn lọc từ nhiều nguôn, mong bà con tiếp tục cập nhật thêm để dữ liệu thêm phong phú

Lời ăn, tiếng nói của người làng Lệ Sơn ngoài âm điệu và một số từ cổ có khác nhau thì nhìn chung giống như các làng khác trong tỉnh Quảng Bình. Ngày nay, các từ cũ đang có xu hướng bị thay thế dần bời các từ phổ thông, do vậy việc ghi chép lại, bao gồm cả thu âm các từ cổ của người Lệ Sơn để lưu giữ cho các thế hệ sau là rất cần thiết. Sau đây xin thống kê một số từ đặc biệt của địa phương có dịch nghĩa ra tiếng phổ thông sắp xếp theo thứ tự a, b, c.

Từ Lệ Sơn

Từ phổ thông

Từ Lệ Sơn

 

Từ phổ thông

 

Chị

 

 

Lèng

Lành

Ba láp

Bậy bạ

Lôông (cơn)

Trồng (cây)

Bọ (bọ, mạ)

Cha (cha, mẹ)

Lện

Sợ

Bâu (bâu áo)

Túi (túi áo)

Lưa

Còn

Bôông

Bông

Xeng mặt

Xanh mặt

Bù (cơn bù)

Bầu (cây bầu)

Thóc

Cá Bôống

Cá bống

Lộ mô

Ở đâu

Cấu

Gạo

Lòn cúi

Luồn cúi

Cẳng

Chân

Mạn

Mượn

Cấy chi

Cái gì

Mang (áo)

Mặc

Cấy dôông

Vợ chồng

Mần răng

Làm sao

Cạy (cạy trôốc)

Sưng (sưng đầu)

Mọi chầu

Thuở xưa

Cộ bạ

Đùi (người)

Mốôc

Mốc

Cại chắc

Cãi nhau

Mo

Gàu múc nước

Cậy

Gậy

Mờng

Mừng (vui mừng)

Cụ (con cụ)

Gấu (con gấu)

Mun

Tro

Cươi

Sân

Một chặp

Chốc nữa

Cúp trôốc

Cắt tóc

Ngài

Người

Chặp đạ

Lát nữa

Náng

Nướng

Chợn (chợn chắc)

Đùa (đùa nhau)

Náng cặng

Bàn chân

Chộ

Thấy

Neng

Nanh (răng)

Chầu tê

Ngày kia

Nậy

Lớn

Chọ họ

Ngồi xổm

Ót

Gáy

Chường

Giường

Con oong

Con ong

Chỉn (trợn chỉn)

Chỉ (sợi chỉ)

Ôông (mụ)

Ông (bà)

Chí

Chấy (con chấy)

Ôống chân

Ống chân

Chừ

Bây giờ

Ôông tra

Ông già

Cấy tê

Cái kia

Phợ hoang

Vỡ hoang

Cấy nớ

Cái đó

Phộ (phộ tay)

Vỗ (vỗ tay)

Côi

Trên

Răng rứa

Sao vậy

Cộ nu

Củ nâu

Rào

Sông

Coòng

Con cu rừng Sác

Rụng rại

Chậm rải

Côộc (Côộc cây)

Gốc (gốc cây)

Rạ (cơn rạ)

Rựa (cái rựa)

Cợi

Cưỡi

Roọng su

Ruộng sâu

Cơn ló

Cây lúa

Riệu

Rượu

Cơn rạ

Cái rựa

Rọt (rà)

Ruột (rà)

Cựa

Cửa

Ròi, mọi

Ruồi, muỗi

Cuốc

Guốc

Săng

Quan tài

Cái dấn

Cái võng

Su

Sâu

Dim

Nhâm

Soong

Sanh chảo

Du (o du)

Dâu (cô dâu)

Sôống mụi

Cái mũi

Đưới

Dưới

Tắn

Rắn

Đa

Da

Toóc

Rạ

Đập chắc

Đánh nhau

Bổ (ngã)

Dam/ Rạm

Cua đồng

Teng

Tanh

Đàng

Đường sá

Tít (cơn tít)

Rết (con rết)

Đòi

Đuổi

Tịa

dĩa

Đòn triêng

Đòn gánh

Thúi

Thối

Đơợng

Đựng

Thúi néc

Hôi nách

Đôồng (ló)

 Đồng (lúa)

Trù

Trầu

Đứng chặng trựa

Đứng ở giữa

Théc

Ngủ

ẻ, ẻ đấy

Ỉa, ỉa đái

Thốt (nhà)

Dột (nhà)

Eng (iêm)

Anh (em)

Trằm trồ

Kể chuyện

Êếc

Ếch

Trôốc cúi

Đầu gối (người)

Dà cáy

Gà gáy

Trấy

Quả

Cá Tràu

Có lóc

Xeng

Xanh

Giác

Nhác (lười)

Tra

Trần (rầm nhà)

Giạ đò

Giả vờ

Tráp noóc

Lợp nóc mái nhà

Giui giẹ

Vui vẻ

Tra (mệ tra)

Già (bà già)

Hư ăn

Ăn tham

Trôốc

Đầu

Hun hít

Hôn hít

Trâu rọm

Sâu róm

Hớng nác

Hứng nước

Tréc (đất)

Trách (làm bằng đất)

Kế

Ghế

Trù

Trầu

Khái

Cọp, hổ

Trự

Chữ

Kháp

Gặp

Trựa

Giữa

Khớn

Chừa (chừa chưa)

Troọi

Cốc (đầu)

Khun

Khôn

Túi

Tối

Lạ

Lửa

Xuồm nè

Rào bằng nè

Lại

Lưỡi

Út

Em

Lái

Lưới (chài lưới)

 

 

 

Tài liệu tham khảo


[1] Trang web làng Cao Lao Hạ

[2] Lương Thái Vinh: Một nét đặc trưng trong ngôn từ Lệ Sơn
 
Tác giả bài viết: Lê Phan Anh
Từ khóa:

Lê Phan Anh

Đánh giá bài viết

Ý kiến bạn đọc

Avata
le trong dai - Đăng lúc: 25/04/2013 00:46
Nội dung: tôi đồng ý với các ý kiến đã góp ý nhiều từ bạn Lê Phan Anh nhầm thanh hỏi ra thanh nặng. xin gưỏi tặng ban và độc giả một bài thơ vui của bà con làng lệ sơn
Tài nói khóa của người Lệ Sơn
Con ôông Đại chúa ôông nghè
Nói láo trên trời tưới đất nghe
Bẻ lẻ đo trời đan lồng nhốt kiến
Sức khỏe người Lệ Sơn
chạy ra ngoài biển neo tàu lại
tuót thẳng lên non cợi khái về
So sức Hạng Vương tài nửa đấm
Đánh cờ Đế Thích chấp hai xe.
Avata
Lomonoxop Cộn - Đăng lúc: 24/04/2013 23:44
Hình như cài gàu múc nước được lọi là Đài chứ không phải Mo, ngày xưa các cụ thường kiếm cái mo cau to chằm đài múc nác. Tôi có nghe kể câu chuyện ông lái đò kể cho người đi đò: Thằng con tui rứa mà khá, hắn mới đi làm mà tiết kiệm mua cho mạ hắn cài đài, người đi đò thi nhau khen con ôn lái đò giỏi vì tưởng con ông mua cho mẹ cài đài để nghe, nhưng khi đò cập bến, ông nói tiếp: Rứa là mạ hắn bựa ni đờ đi tìm mo chằm đài mọi người cười ồ mới biết là anh con tra mua gàu múc nước cho mẹ.
Avata
Lê Phan Anh - Đăng lúc: 24/04/2013 05:29
Do sống lâu ngày ở thành phố nên từ địa phương viết nhiều khi không chính xác lắm. Tác giả sẽ hiệu chỉnh lại theo góp ý của bạn đọc để sát với ngữ điệu của Lệ Sơn mình.
Ban biên tập cũng đã có ý kiến đến tác giả là cần biên tập lại để tái bản nên xin thông báo với bà con đây chỉ là bản dự thảo. Tác giả đang có kế hoạch tái bản và phát triển nhiều bài viết về mảng đề tài này. Một lần nua cảm ơn bạn đọc đã góp ý. Cảm ơn BBT đã cho phép đưa bản dự thảo lên để nhận ý kiến đóng góp của bạn đọc.
Trân trọng !
Avata
meo - Đăng lúc: 24/04/2013 03:03
Nội dung
Nhiều từ bạn bỏ dấu nặng . thành ra giống với vùng Hải Lăng Quảng trị. Tôi thấy có nhiều lắm. Nên xem lại. Chẳng hạn từ cảy trôốc đúng hơn là cạy; từ cổ vả đúng hơn là Cộ Bạ, chọ hỏ chứ không phải chọ họ, cổ nu, cổ khoai chứ không phải cộ .v.v. Ngoài ra một số từ dân làng ta lại dùng không thống nhất, theo xóm, ví dụ từ chạc xỉn, kít xỉn có nơi lải gọi là chỉn, nhưng ít dùng chỉn bằng xỉn.
Một điều thú vị là Lệ Sơn Ngữ còn dùng để làm thơ rất hay. Ví dụ bài ni: "Lâm Lâm Khánh Khánh xị mi hơi/ Rơm rơm rạ rạ cứu với nời/ Lả cháy đọt dừa nghe nóng quá/ Khôông thang trăn chết dệ như chơi"!" Trong bài thơ này, những từ địa phương đi nhịp với Quốc ngữ rất ăn khớp và rõ nghĩa. Khà khà. Thân mến chào tác giả và bà con!
Avata
Minh DH - Đăng lúc: 23/04/2013 06:01
Rất hay. Nhưng không phải là Cấy chi mà phải là Cấy xi, phải khôông các bọ.
Các Bọ nên bổ sung thêm, tiếng quê ta có nhiều từ độc lắm...
Ví dụ: Địt Thúi = Thối
1, 2  Trang sau

Mã an toàn:   Mã chống spamThay mới     



 
  • Lời giới thiệu công trình Địa chí Làng Lệ Sơn  -   Gửi bởi: Lê Trọng Đại
    Trả lời ý kiến đề xuất của bạn Lê Quang Đạt. Việc in sách đủ để phát cho mỗi gia đình người Lệ Sơn 1 quyển là không dễ vì giá thành sách chỉ tính riêng giấy mực thủ tục giấy phép xuất bản xuất bản mỗi cuốn đã 160.000 đồng, để in đủ thì phải 4000 quyển như vậy riêng tiền...
  • Nghề hay: Trồng cỏ nuôi bò một hướng đi tích cực chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp nông thôn  -   Gửi bởi: Phạm Thị Thuỳ
    Đọc được bài hay quá. Một số kiến thức rất bổ ích. Tuy nhiên, tôi có việc rất mong được anh hỗ trợ: Anh có định mức nào, hay kinh nghiệm về chi phí sản xuất 1 ha trồng cỏ không anh (giống, phân bón, nhận công, tưới tiêu...). Anh có có thể cho tôi xin được không. Hiện...
  • Lệ Sơn - Làng theo đạo học  -   Gửi bởi: Lương Xuân Trường
    Mình tình cờ đọc lại bài viết của mình ở đây. (bài vết cũng tám năm trước rồi) đọc bình luận của bạn Lâm Phương, chuyện bạn đánh giá thế nào là quyền của bạn. Chỉ có điều một thông tin bạn đưa ra không chính xác: Mình (Lương Xuân Trường) và bạn dồng nghiệp Phan Phương...
  • Thêm một tư liệu Hán nôm về địa danh Lệ Sơn  -   Gửi bởi: Lê Trọng Đại
    Cháu xem lại thông tin đoạn nói về chiến tranh Trịnh - Nguyễn 1774 - 1776 là chưa chính xác dễ gây nhầm lẫn với thông tin Chiến tranh Trịnh - Nguyễn (1627 - 1672) ở thế kỷ XVII. Thời gian được nói đến trong bài viết là sau khi tướng họ Trịnh - Hoàng Ngũ Phúcvượt sông...
  • Bài thơ cuối cùng của nhà giáo Lê Ngọc Mân  -   Gửi bởi: Lê Quang Đạt, số phone: 0913963799
    Hồi trước đi học chung cấp 3 ở huyện Quảng Trạch cùng bạn Hạnh, bạn Hào ở Ba Đồn. Hay xuống thăm thầy Mân chuyện trò ngâm thơ
  • Chặt củi lèn, một kỷ niệm khó quên  -   Gửi bởi: Lê Quang Đạt
    Nhớ lại hồi xưa đi chăn bò cùng các bạn ở Hung Tắt, Hung Cày. Nay đâu còn cảnh đó nữa?
  • Một gia đình cần sự giúp đỡ  -   Gửi bởi: Nguyen Van Thanh
    Rất buồn vì Thay mặt Hội đồng hương Văn hoá tại Nha Trang trích gửi tiền ủng hộ mà không có danh sách...Việc đã qua...Thôi nhé!
  • Gửi con gái Mẹ  -   Gửi bởi: Hung Lan
    Mệ Phương còn khỏe không chi Hồng ?
    Bài thơ hay đáo để, đọc mà nước mắt chảy dài.
  • Lê Đình Khôi; Quê hương là nơi con nước "chở che con đi..."  -   Gửi bởi: Lê Trọng Đại
    Bài viết rất là một lời tri ân với cụ Lê Đình Khôi người đã có những hành động đẹp đóng góp cho cộng đồng cư dân Lệ Sơn ở Hà nội và quê hương và cũng phần nào nói lên được cái tâm của một người con Lệ Sơn đáng kính đối với quê hương. Cảm ơn chú Vệ và Ban biên tập báo...

Thống kê

  • Đang truy cập: 6
  • Hôm nay: 815
  • Tháng hiện tại: 9843
  • Tổng lượt truy cập: 8497587

Liên kết làng quê Quảng Bình

Lệ Sơn 2 - www.langleson.com
Làng Cao Lao - www.caolaoha.com
Làng La Hà - www.langlaha.com
Quảng Bình Trẻ - www.quangbinhtre.com
Nhịp Cầu - www.nhipcau.de

Báo Quảng Bình - www.baoquangbinh.vn
Hân hạnh chào đón các bạn đến với trang tin www.langleson.net
Bản quyền thuộc về Làng Lệ Sơn. Trang thông tin này là tài sản của toàn thể con em làng Lệ Sơn, huyện Tuyên Hoá, tỉnh Quảng Bình
Trang thông tin điện tử Làng Lệ Sơn hoạt động theo quy định của luật pháp Vịệt Nam dưới sự điều hành chung của Hội đồng tư vấn chuyên môn và kỹ thuật.
Trụ sở: Đặt tại trung tâm lưu trữ truyền số liệu VDC1 - Hà Nội - Việt Nam
Trang thông tin là tài sản chung của toàn thể con em làng Lệ Sơn, xã Văn Hóa, huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình
Email gửi bài viết
baiviet@langleson.net