1
  • image
  • image
  • image
  • image
15:37 ICT Thứ ba, 19/03/2024

Thêm một tư liệu Hán nôm về địa danh Lệ Sơn

Đăng lúc: Thứ ba - 19/11/2019 16:35 - Người đăng bài viết: bientap01
Phát hiện mới của tác hỉa Hữu Danh
Trong quá trình thu thập, sưu tầm tài liệu, tôi tình cờ phát hiện thêm tài liệu Hán nôm về địa danh Lệ Sơn, đó là tác phẩm Quảng Thuận đạo sử tập của Nguyễn Huy Quýnh.
Nguyễn Huy Quýnh (1734 - 1785) thuộc thế hệ thứ 10 của dòng họ Nguyễn Huy Trường Lưu, sinh ngày 19 tháng 2 năm Giáp Dần (1734), húy là Nham, khi làm quan đổi là Trị, tên chữ là Duy Nham, hiệu Dần Phong, tại làng Trường Lưu nay là xã Trường Lộc, Can Lộc, Hà Tĩnh, trong một gia đình nhiều đời khoa bảng. Năm 1756, 23 tuổi, Nguyễn Huy Quýnh đi thi từ Huyện khóa đến thi Hương đều đỗ đầu và dự kỳ thi Hội năm 1757, chỉ đỗ Tam trường,
Năm Nhâm Thìn (1772), 39 tuổi, Nguyễn Huy Quýnh đỗ Đệ tam giáp Tiến sỹ đồng xuất thân thứ 5 và bắt đầu tham gia quan trường với chức Cấp sự trung Hộ khoa, rồi Giám sát ngự sử xứ Sơn Nam.

Tháng 10 năm Giáp Thìn (1784), hết tang mẹ, ông lại được cử làm Quan trực giảng ở Quốc Tử Giám, năm sau thăng Hàn lâm Đãi chế, hành Đốc thị Thuận Quảng, Đề đốc học chính, Kiêm lý lương hướng xứ Thuận Hóa. Khoảng một năm sau, ông mất tại nhiệm sở.

Nguyễn Huy Quýnh có nhiều đóng góp trong việc hình thành Mộc bản Trường học Phúc Giang - Di sản tư liệu thuộc Chương trình ký ức thế giới của UNESCO khu vực Châu Á - Thái Bình Dương - viết cho hai tập Xuân Thu toản yếu đại toàn. Nguyễn Huy Quýnh để lại khá nhiều trước tác Dần Phong thi sao (4 quyển), Dần Phong văn sao (3 quyển), Quảng Thuận đạo sử tập, Tây hưng đạo sử…

Quảng Thuận đạo sử tập được Nguyễn Huy Quýnh biên soạn trong khoảng thời gian từ năm Ất Mùi (1775) đến năm Ất Tỵ (1785), từ thời gian ông tham gia cuộc chiến tranh Trịnh - Nguyễn 1775 tới thời gian làm Đốc thị Thuận Quảng, Đề đốc học chính, Kiêm lý lương hướng ở Thuận Hóa.

Quảng Thuận đạo sử tập đã ghi lại đường đi, các trạm dịch, dư địa chí của hai xứ Thuận Hóa và Quảng Nam thế kỷ XVIII, cũng như việc thể hiện sinh động băng bản đồ vùng đất Thuận - Quảng này trong mối tương quan giữa núi non và sông biển.

Sách gồm hai phần, phần một là văn bản ghi chép khảo tả chi tiết, tỉ mỉ từng địa danh, từng trạm dịch, quán, nha phủ cùng duyên cách địa lý được ghi lại (bản đồ bằng ngôn ngữ), và phần hai là bản đồ được đồ hóa bằng trực quan sinh động hình ảnh, núi sông, cửa biển.

 

Trong phần một, sách không đề cập đến địa danh Lệ Sơn. Sang phần bản đồ, trang đầu tiên lại Quảng Thuận đạo sử tập đề cập đến địa danh Lệ Sơn ở mục thứ 13, tiếc là tác giả không mô tả chi tiết đường đi, phong cảnh sông nước, núi non làng Lệ Sơn.

Một tài liệu Hán nôm khác là Hoàng Việt nhất thống dư địa chí do Lê Quang Định (1759 - 1813), tự là Tri Chỉ, hiệu là Tấn Trai và chỉ Sơn, quê chính ở làng Mậu Tài, nay thuộc xã Phú Mậu, huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên - Huế hiệu đính. Năm 1802, sau khi chính thức lên ngôi, vua Gia Long bổ dụng ông làm Thượng thư Bộ Binh và cử làm Chánh sứ, cùng với Lê Chính Lộ và Nguyễn Gia Cát sang sứ nhà Thanh. Đi sứ về ông được trở lại chức cũ, bên cạnh công việc ở Bộ Binh, Lê Quang Định được vua Gia Long cử biên soạn bộ Hoàng Việt nhất thống dư địa chí. Tuy được triều Nguyễn tổ chức biên soạn sớm nhất nhưng Hoàng Việt nhất thống dư địa chí chưa từng được in. Sách đang ở dạng chép tay trên khổ giấy 27 x19, mỗi quyển đóng thành một tập, tổng cộng 10 quyển là 638 tờ, mỗi tờ 2 trang (a và b), trừ 11 tờ không có mặt b thì tổng cộng lên đến 1.268 trang chữ Hán. Bộ sách này soạn xong và dâng lên nhà vua năm 1806. Giá trị lớn nhất của bộ sách Hoàng Việt nhất thống dư địa chí là việc mô tả một cách chính xác về đường đi, các dịch trạm, các địa danh, sông núi, khe suối, ngòi rạch, cửa biển, kèm theo lời chú giải mặt mạnh, mặt yếu, chỗ hiểm, chỗ thuận lợi của từng địa phương, trong đó có Quảng Bình nhưng lại không đề cập đến địa danh Lệ Sơn.
Dù sao đây cũng là tư liệu Hán nôm quý giá về làng quê Lệ Sơn nổi tiếng với danh xưng “Đệ nhất bát danh hương”.
 
Hữu Danh
Tác giả bài viết: Hữu Danh
Từ khóa:

n/a

Đánh giá bài viết
Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá
Click để đánh giá bài viết

Ý kiến bạn đọc

Avata
Lê Trọng Đại - Đăng lúc: 30/01/2020 11:22
Cháu xem lại thông tin đoạn nói về chiến tranh Trịnh - Nguyễn 1774 - 1776 là chưa chính xác dễ gây nhầm lẫn với thông tin Chiến tranh Trịnh - Nguyễn (1627 - 1672) ở thế kỷ XVII. Thời gian được nói đến trong bài viết là sau khi tướng họ Trịnh - Hoàng Ngũ Phúcvượt sông Giang đánh chiếm, Tân Bình, Thuận Hóa năm 1774, Chúa Nguyễn đã bỏ Thuận Hóa chạy vào phía nam, quân Trịnh chiếm giữ Tân Bình - Thuận hóa từ 1774 - 1786 thì bị Tây Sơn Nguyễn Huệ tiến ra tiêu diệt, giải phỏng Tân Binh - Thuận Hóa. Do đó chính xác thì chỉ có thể nói chiến tranh Trịnh - Nguyễn lần thứ hai trong năm 1774 mà thôi chứ không kéo dài sang 1775. Tuy vậy trong lịch sử các nhà sử học rất ít dùng cụm từ Chiến tranh Trịnh Nguyễn để nói về cuộc tấn công đánh chiếm Tan Bình Thuận Hóa đó vì nó dễ gây nhầm lẫn cho những người không có chuyên môn sâu về lịch sử.

Mã an toàn:   Mã chống spamThay mới     



 
  • Lời giới thiệu công trình Địa chí Làng Lệ Sơn  -   Gửi bởi: Lê Trọng Đại
    Trả lời ý kiến đề xuất của bạn Lê Quang Đạt. Việc in sách đủ để phát cho mỗi gia đình người Lệ Sơn 1 quyển là không dễ vì giá thành sách chỉ tính riêng giấy mực thủ tục giấy phép xuất bản xuất bản mỗi cuốn đã 160.000 đồng, để in đủ thì phải 4000 quyển như vậy riêng tiền...
  • Nghề hay: Trồng cỏ nuôi bò một hướng đi tích cực chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp nông thôn  -   Gửi bởi: Phạm Thị Thuỳ
    Đọc được bài hay quá. Một số kiến thức rất bổ ích. Tuy nhiên, tôi có việc rất mong được anh hỗ trợ: Anh có định mức nào, hay kinh nghiệm về chi phí sản xuất 1 ha trồng cỏ không anh (giống, phân bón, nhận công, tưới tiêu...). Anh có có thể cho tôi xin được không. Hiện...
  • Lệ Sơn - Làng theo đạo học  -   Gửi bởi: Lương Xuân Trường
    Mình tình cờ đọc lại bài viết của mình ở đây. (bài vết cũng tám năm trước rồi) đọc bình luận của bạn Lâm Phương, chuyện bạn đánh giá thế nào là quyền của bạn. Chỉ có điều một thông tin bạn đưa ra không chính xác: Mình (Lương Xuân Trường) và bạn dồng nghiệp Phan Phương...
  • Thêm một tư liệu Hán nôm về địa danh Lệ Sơn  -   Gửi bởi: Lê Trọng Đại
    Cháu xem lại thông tin đoạn nói về chiến tranh Trịnh - Nguyễn 1774 - 1776 là chưa chính xác dễ gây nhầm lẫn với thông tin Chiến tranh Trịnh - Nguyễn (1627 - 1672) ở thế kỷ XVII. Thời gian được nói đến trong bài viết là sau khi tướng họ Trịnh - Hoàng Ngũ Phúcvượt sông...
  • Bài thơ cuối cùng của nhà giáo Lê Ngọc Mân  -   Gửi bởi: Lê Quang Đạt, số phone: 0913963799
    Hồi trước đi học chung cấp 3 ở huyện Quảng Trạch cùng bạn Hạnh, bạn Hào ở Ba Đồn. Hay xuống thăm thầy Mân chuyện trò ngâm thơ
  • Chặt củi lèn, một kỷ niệm khó quên  -   Gửi bởi: Lê Quang Đạt
    Nhớ lại hồi xưa đi chăn bò cùng các bạn ở Hung Tắt, Hung Cày. Nay đâu còn cảnh đó nữa?
  • Một gia đình cần sự giúp đỡ  -   Gửi bởi: Nguyen Van Thanh
    Rất buồn vì Thay mặt Hội đồng hương Văn hoá tại Nha Trang trích gửi tiền ủng hộ mà không có danh sách...Việc đã qua...Thôi nhé!
  • Gửi con gái Mẹ  -   Gửi bởi: Hung Lan
    Mệ Phương còn khỏe không chi Hồng ?
    Bài thơ hay đáo để, đọc mà nước mắt chảy dài.
  • Lê Đình Khôi; Quê hương là nơi con nước "chở che con đi..."  -   Gửi bởi: Lê Trọng Đại
    Bài viết rất là một lời tri ân với cụ Lê Đình Khôi người đã có những hành động đẹp đóng góp cho cộng đồng cư dân Lệ Sơn ở Hà nội và quê hương và cũng phần nào nói lên được cái tâm của một người con Lệ Sơn đáng kính đối với quê hương. Cảm ơn chú Vệ và Ban biên tập báo...

Thống kê

  • Đang truy cập: 2
  • Hôm nay: 511
  • Tháng hiện tại: 39123
  • Tổng lượt truy cập: 7994406

Liên kết làng quê Quảng Bình

Lệ Sơn 2 - www.langleson.com
Làng Cao Lao - www.caolaoha.com
Làng La Hà - www.langlaha.com
Quảng Bình Trẻ - www.quangbinhtre.com
Nhịp Cầu - www.nhipcau.de

Báo Quảng Bình - www.baoquangbinh.vn
Hân hạnh chào đón các bạn đến với trang tin www.langleson.net
Bản quyền thuộc về Làng Lệ Sơn. Trang thông tin này là tài sản của toàn thể con em làng Lệ Sơn, huyện Tuyên Hoá, tỉnh Quảng Bình
Trang thông tin điện tử Làng Lệ Sơn hoạt động theo quy định của luật pháp Vịệt Nam dưới sự điều hành chung của Hội đồng tư vấn chuyên môn và kỹ thuật.
Trụ sở: Đặt tại trung tâm lưu trữ truyền số liệu VDC1 - Hà Nội - Việt Nam
Trang thông tin là tài sản chung của toàn thể con em làng Lệ Sơn, xã Văn Hóa, huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình
Email gửi bài viết
baiviet@langleson.net