Truyền thuyết về Dường Cao ở Làng Lệ Sơn
Đăng lúc: Thứ hai - 06/10/2014 11:23 - Người đăng bài viết: bientap02Với lịch sử hơn 500 năm hình thành và phát triển, làng Lệ Sơn ẩn chứa trong mình nó nhiều huyền thoại, truyền thuyết. Những huyền thoại, truyền thuyết này dù giá trị và mức độ ảnh hưởng còn có nhiều đánh giá khác nhau nhưng đã góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn hoá, tinh thần của người dân sở tại. Trong những huyền thoại, truyền thuyết đó, có một truyền thuyết nói về Dường Cao.
Người dân Lệ Sơn gọi bờ ruộng là dường - dường rọng. Vì thế, Dường Cao trước hết là một bờ ruộng được đắp cao. Chỉ có điều, từ một danh từ chung theo cách nói của dân làng, nó đã trở thành một danh từ riêng dùng chỉ một con đường, một địa danh rồi mang thêm trên mình một truyền thuyết…
Xét về vị trí, Dường Cao nằm ở phía dưới của xóm Rôộc, băng qua một cánh đồng sâu, nối liền cồn đất xóm Rôộc với cồn đất Đồng Mua, hướng vào dãy lèn đá ở bên kia đường tàu. Xét về tính chất, con đường - bờ ruộng này có một số điểm đặc biệt : Khá to, khá cao và khá thẳng. To đến mức xe tải ( của thời nay ) có thể lưu thông được. To đến mức chỉ khi có đường tàu chạy qua làng thì nó mới chịu xếp thứ hai. Cao thì hơn hẳn các bờ ruộng mà ta thường thấy ở làng. Nếu đứng ở dưới chân ruộng, mặt đường xấp xỉ đầu người. Khi có mưa lũ, nó chỉ bị ngập sau khi nhiều nơi ở bốn chung quanh đã ngập. Nó rất thẳng. Thẳng đến mức dễ có cảm giác là người ta đã bỏ mực, căng dây hai bên mép đường và hết sức nắn nót khi làm ra nó. Do được đắp bằng đất thịt nên trên mặt đường cỏ xanh mơn mởn. Một vài chỗ, vì những lý do nhất định, còn có cả cỏ tranh mọc um tùm. Đám trẻ vẫn thường cho trâu bò dừng lại hai bên vệ đường gặm cỏ. Bà con cô bác vẫn thường cho trâu bò đi qua con đường này mỗi khi mưa lớn, lũ về để tránh ngập hoặc di chuyển vào những vùng đất có địa thế cao hơn. Thuở bé, tôi vẫn đi qua con đường này, qua Bồ Bồ, vào Nát, ngồi trên bãi cỏ dưới bóng các bụi tre để đọc sách hoặc say sưa ngắm các chú chim cu-dôộc bám vào tổ, đong đưa theo gió cho đến khi nắng chiều nhuốm vàng các thửa ruộng trải dài theo uốn lượn của đường tàu. Vào tháng Ba, mùa lúa trổ đòng, hai bên đường thỉnh thoảng lại bắt gặp đám trẻ cất tép, câu rạm. Trước và sau lũ, vào chập tối lại thường gặp những người lớn đi cất rớ, tát rói, bỏ trúm, giăng câu.
Vào những đêm trời trong, trăng sáng hoặc những lúc trà dư tửu hậu, tôi đã nhiều lần được nghe các bậc cao niên ngồi nói chuyện Đông, chuyện Tây, chuyện trên trời dưới biển. Không ít lần trong số đó, tôi đã nghe nhiều người khác nhau, vào những thời điểm khác nhau nói đến câu chuyện về xuất xứ của Dường Cao.
Thực tình mà nói, câu chuyện có nhiều dị bản. Văn học dân gian là thế. Sau khi nghe rồi kể lại cho những người khác, tác giả thường “ thêm mắm thêm muối ” vào nhằm lôi cuốn người nghe, hấp dẫn người đọc và tăng thêm mức thuyết phục các nam, phụ, lão, ấu về độ “ thực ” của câu chuyện. Vì vậy, nếu không “ cô đặc ” lại, nó sẽ chiếm một tỷ lệ khá lớn trong bộ nhớ vốn là hữu hạn nhưng lại đang rất cần phải nhét thêm muôn vàn điều cần thiết hơn giữa thời gạo châu củi quế. Theo tinh thần đó, với hy vọng vẫn còn giữ được cái “ thần ” của câu chuyện, xin được bắt đầu…
Chuyện rằng : Ngày xưa, trong một lần đi qua làng Lệ Sơn, Cao Biền đã nhìn thấy một thế đất có phong thuỷ đẹp - một huyệt đất nằm trong miệng một con rồng. Là một thầy địa lý vào bậc thượng thừa, ông ta hiểu ngay rằng nếu để ai đó nhận ra rồi táng mồ mả cha ông họ vào sẽ làm nên chuyện lớn, gây khó dễ không những cho ông mà còn cho cả Bắc triều, nên đã rắp tâm “ yểm ”. Ông ta đã chay tịnh cả tuần, lập đàn cầu đảo, làm bùa phép và huy động hàng vạn nhân công đắp một mũi tên dưới hình dáng một con đường nhằm thẳng vào miệng rồng, vào huyệt mộ để hoá giải phong thuỷ. Sau khi đã hoá giải xong, ông hả hê cười …. Từ nay, nếu có ai táng mồ mả vào huyệt thì cũng chẳng còn điều gì phải đáng bận tâm ….
Dường Cao ra đời như thế….
LỜI BÌNH :
Truyền thuyết là nơi người ta rót cái thực vào giữa cái hư, lấy cái hư bao quanh cái thực. Mượn thực để ẩn giấu hư. Thông qua hư để ngụ ý thực. Hư hư thực thực ấy là truyền thuyết.
Thuở bé, tôi và những người bạn của tôi đã rất băn khoăn và tiếc ngẩn người vì làng Lệ Sơn chỉ có 99 chóp lèn. Đến nay cái nhìn hẳn đã đa chiều hơn, góc cạnh hơn. Mặc dù vậy, mong ước làng Lệ Sơn có đủ 100 chóp lèn từ thời thơ bé của tôi tới giờ này vẫn chưa thay đổi !
SÀI GÒN,Tháng 8/2014
Xét về vị trí, Dường Cao nằm ở phía dưới của xóm Rôộc, băng qua một cánh đồng sâu, nối liền cồn đất xóm Rôộc với cồn đất Đồng Mua, hướng vào dãy lèn đá ở bên kia đường tàu. Xét về tính chất, con đường - bờ ruộng này có một số điểm đặc biệt : Khá to, khá cao và khá thẳng. To đến mức xe tải ( của thời nay ) có thể lưu thông được. To đến mức chỉ khi có đường tàu chạy qua làng thì nó mới chịu xếp thứ hai. Cao thì hơn hẳn các bờ ruộng mà ta thường thấy ở làng. Nếu đứng ở dưới chân ruộng, mặt đường xấp xỉ đầu người. Khi có mưa lũ, nó chỉ bị ngập sau khi nhiều nơi ở bốn chung quanh đã ngập. Nó rất thẳng. Thẳng đến mức dễ có cảm giác là người ta đã bỏ mực, căng dây hai bên mép đường và hết sức nắn nót khi làm ra nó. Do được đắp bằng đất thịt nên trên mặt đường cỏ xanh mơn mởn. Một vài chỗ, vì những lý do nhất định, còn có cả cỏ tranh mọc um tùm. Đám trẻ vẫn thường cho trâu bò dừng lại hai bên vệ đường gặm cỏ. Bà con cô bác vẫn thường cho trâu bò đi qua con đường này mỗi khi mưa lớn, lũ về để tránh ngập hoặc di chuyển vào những vùng đất có địa thế cao hơn. Thuở bé, tôi vẫn đi qua con đường này, qua Bồ Bồ, vào Nát, ngồi trên bãi cỏ dưới bóng các bụi tre để đọc sách hoặc say sưa ngắm các chú chim cu-dôộc bám vào tổ, đong đưa theo gió cho đến khi nắng chiều nhuốm vàng các thửa ruộng trải dài theo uốn lượn của đường tàu. Vào tháng Ba, mùa lúa trổ đòng, hai bên đường thỉnh thoảng lại bắt gặp đám trẻ cất tép, câu rạm. Trước và sau lũ, vào chập tối lại thường gặp những người lớn đi cất rớ, tát rói, bỏ trúm, giăng câu.
Vào những đêm trời trong, trăng sáng hoặc những lúc trà dư tửu hậu, tôi đã nhiều lần được nghe các bậc cao niên ngồi nói chuyện Đông, chuyện Tây, chuyện trên trời dưới biển. Không ít lần trong số đó, tôi đã nghe nhiều người khác nhau, vào những thời điểm khác nhau nói đến câu chuyện về xuất xứ của Dường Cao.
Thực tình mà nói, câu chuyện có nhiều dị bản. Văn học dân gian là thế. Sau khi nghe rồi kể lại cho những người khác, tác giả thường “ thêm mắm thêm muối ” vào nhằm lôi cuốn người nghe, hấp dẫn người đọc và tăng thêm mức thuyết phục các nam, phụ, lão, ấu về độ “ thực ” của câu chuyện. Vì vậy, nếu không “ cô đặc ” lại, nó sẽ chiếm một tỷ lệ khá lớn trong bộ nhớ vốn là hữu hạn nhưng lại đang rất cần phải nhét thêm muôn vàn điều cần thiết hơn giữa thời gạo châu củi quế. Theo tinh thần đó, với hy vọng vẫn còn giữ được cái “ thần ” của câu chuyện, xin được bắt đầu…
Chuyện rằng : Ngày xưa, trong một lần đi qua làng Lệ Sơn, Cao Biền đã nhìn thấy một thế đất có phong thuỷ đẹp - một huyệt đất nằm trong miệng một con rồng. Là một thầy địa lý vào bậc thượng thừa, ông ta hiểu ngay rằng nếu để ai đó nhận ra rồi táng mồ mả cha ông họ vào sẽ làm nên chuyện lớn, gây khó dễ không những cho ông mà còn cho cả Bắc triều, nên đã rắp tâm “ yểm ”. Ông ta đã chay tịnh cả tuần, lập đàn cầu đảo, làm bùa phép và huy động hàng vạn nhân công đắp một mũi tên dưới hình dáng một con đường nhằm thẳng vào miệng rồng, vào huyệt mộ để hoá giải phong thuỷ. Sau khi đã hoá giải xong, ông hả hê cười …. Từ nay, nếu có ai táng mồ mả vào huyệt thì cũng chẳng còn điều gì phải đáng bận tâm ….
Dường Cao ra đời như thế….
LỜI BÌNH :
Truyền thuyết là nơi người ta rót cái thực vào giữa cái hư, lấy cái hư bao quanh cái thực. Mượn thực để ẩn giấu hư. Thông qua hư để ngụ ý thực. Hư hư thực thực ấy là truyền thuyết.
Thuở bé, tôi và những người bạn của tôi đã rất băn khoăn và tiếc ngẩn người vì làng Lệ Sơn chỉ có 99 chóp lèn. Đến nay cái nhìn hẳn đã đa chiều hơn, góc cạnh hơn. Mặc dù vậy, mong ước làng Lệ Sơn có đủ 100 chóp lèn từ thời thơ bé của tôi tới giờ này vẫn chưa thay đổi !
SÀI GÒN,Tháng 8/2014
Tác giả bài viết: TRUONGPHONGTRAN
Từ khóa:
Những tin mới hơn
- Mất nửa tình thương (26/07/2016)
- Nắng (04/06/2015)
- Gửi con gái Mẹ (08/10/2019)
- Bài thơ Tiếng con chim gáy (03/12/2014)
- Một quảng thời thơ ấu ở Làng Lệ Sơn (Toàn tập) (06/07/2015)
- Một số bài thơ hay của bạn đọc (08/12/2014)
- Mùa lụt và khuyến học (08/10/2014)
- Vịnh Lệ Sơn (21/01/2015)
- Rượu trong văn hóa ứng xử của người Lệ Sơn (28/11/2014)
- Truyền thống hiếu học của người Lệ Sơn đã bắt nguồn như thế (18/01/2015)
Những tin cũ hơn
- Những bức Ảnh ký ức quê hương (03/10/2014)
- Tản văn: Bạn Lệ Kiều (09/09/2014)
- Truyền thống hiếu học của làng Lệ Sơn trong dòng lịch sử của Quảng Bình (05/09/2014)
- Chùm ảnh quê hương thanh bình (16/08/2014)
- Hình ảnh chợ Vang trong những ngày hè 2014 (08/08/2014)
- Chùm ảnh những ngày hè trên quê hương Lệ Sơn (02/08/2014)
- Đến Quảng Bình thăm làng Lệ Sơn hữu tình (28/07/2014)
- Hình ảnh trưa hè tháng 6 năm 2014 ở Lệ Sơn (15/09/2014)
- Làng quê đang biến mất (10/07/2014)
- Bài thơ Nhớ cha (05/07/2014)
Ý kiến bạn đọc
le trong dai - Đăng lúc: 07/10/2014 08:25
Truyền thuyết tuy hư cấu song nó luôn chứa bên trong cái lỏi lịch sử mà nếu nói thực ra thì sẽ đụng cham nhiều vấn đề, nhiều thế hệ do đo tác giả của truyền thuyết đã mượn cái hư để nói cái thực. Tuy nhiên muốn tìm thấy cái thực bên trong đó thì không nhiều người làm được. Để giúp bạn đọc tìm ra cái lõi bên trong của truyền thuyết này tôi xin đưa ra một vài gợi ý nhỏ. Dường cao là kết quả lao động của các bậc tiền nhân Lệ Sơn trong quá trình khai thiết vùng đất Lệ Sơn tính đến nay chỉ hơi 500 năm. Còn Cao Biền vốn là một viên quan đô hộ của nhà Đương đã từng giữ chức Tiết độ sứ AnNam (863 -868); rồi xây Thành Tống Bình (sau là thành Đại La) làm thủ phủ. Tương truyền kkhi giữ chức Tiết độ sứ của An Nam đô hộ phủ Cao biền đã đi trấn yểm long mạch nhiều nơi trên đất nước ta nên việc trấn yểm về sau người ta thường gán ghép cho Cao Biền. Khu vực Nương Cau ngày nay trước đây vốn là cấm địa thứ hai của Lê tộc đại tôn (tồn tại đến 195 cải cách ruộng đất mới bị triệt phá) nơi có lăng của ông bà Lê Văn Hành - Thuỷ tổ Lê tộc đại tôn.
Truyền thuyết tuy hư cấu song nó luôn chứa bên trong cái lỏi lịch sử mà nếu nói thực ra thì sẽ đụng cham nhiều vấn đề, nhiều thế hệ do đo tác giả của truyền thuyết đã mượn cái hư để nói cái thực. Tuy nhiên muốn tìm thấy cái thực bên trong đó thì không nhiều người làm được. Để giúp bạn đọc tìm ra cái lõi bên trong của truyền thuyết này tôi xin đưa ra một vài gợi ý nhỏ. Dường cao là kết quả lao động của các bậc tiền nhân Lệ Sơn trong quá trình khai thiết vùng đất Lệ Sơn tính đến nay chỉ hơi 500 năm. Còn Cao Biền vốn là một viên quan đô hộ của nhà Đương đã từng giữ chức Tiết độ sứ AnNam (863 -868); rồi xây Thành Tống Bình (sau là thành Đại La) làm thủ phủ. Tương truyền kkhi giữ chức Tiết độ sứ của An Nam đô hộ phủ Cao biền đã đi trấn yểm long mạch nhiều nơi trên đất nước ta nên việc trấn yểm về sau người ta thường gán ghép cho Cao Biền. Khu vực Nương Cau ngày nay trước đây vốn là cấm địa thứ hai của Lê tộc đại tôn (tồn tại đến 195 cải cách ruộng đất mới bị triệt phá) nơi có lăng của ông bà Lê Văn Hành - Thuỷ tổ Lê tộc đại tôn.
Mã an toàn: 
- Lời giới thiệu công trình Địa chí Làng Lệ Sơn - Gửi bởi: Lê Trọng Đại
Trả lời ý kiến đề xuất của bạn Lê Quang Đạt. Việc in sách đủ để phát cho mỗi gia đình người Lệ Sơn 1 quyển là không dễ vì giá thành sách chỉ tính riêng giấy mực thủ tục giấy phép xuất bản xuất bản mỗi cuốn đã 160.000 đồng, để in đủ thì phải 4000 quyển như vậy riêng tiền... - Nghề hay: Trồng cỏ nuôi bò một hướng đi tích cực chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp nông thôn - Gửi bởi: Phạm Thị Thuỳ
Đọc được bài hay quá. Một số kiến thức rất bổ ích. Tuy nhiên, tôi có việc rất mong được anh hỗ trợ: Anh có định mức nào, hay kinh nghiệm về chi phí sản xuất 1 ha trồng cỏ không anh (giống, phân bón, nhận công, tưới tiêu...). Anh có có thể cho tôi xin được không. Hiện... - Lệ Sơn - Làng theo đạo học - Gửi bởi: Lương Xuân Trường
Mình tình cờ đọc lại bài viết của mình ở đây. (bài vết cũng tám năm trước rồi) đọc bình luận của bạn Lâm Phương, chuyện bạn đánh giá thế nào là quyền của bạn. Chỉ có điều một thông tin bạn đưa ra không chính xác: Mình (Lương Xuân Trường) và bạn dồng nghiệp Phan Phương... - Thêm một tư liệu Hán nôm về địa danh Lệ Sơn - Gửi bởi: Lê Trọng Đại
Cháu xem lại thông tin đoạn nói về chiến tranh Trịnh - Nguyễn 1774 - 1776 là chưa chính xác dễ gây nhầm lẫn với thông tin Chiến tranh Trịnh - Nguyễn (1627 - 1672) ở thế kỷ XVII. Thời gian được nói đến trong bài viết là sau khi tướng họ Trịnh - Hoàng Ngũ Phúcvượt sông... - Bài thơ cuối cùng của nhà giáo Lê Ngọc Mân - Gửi bởi: Lê Quang Đạt, số phone: 0913963799
Hồi trước đi học chung cấp 3 ở huyện Quảng Trạch cùng bạn Hạnh, bạn Hào ở Ba Đồn. Hay xuống thăm thầy Mân chuyện trò ngâm thơ - Chặt củi lèn, một kỷ niệm khó quên - Gửi bởi: Lê Quang Đạt
Nhớ lại hồi xưa đi chăn bò cùng các bạn ở Hung Tắt, Hung Cày. Nay đâu còn cảnh đó nữa? - Một gia đình cần sự giúp đỡ - Gửi bởi: Nguyen Van Thanh
Rất buồn vì Thay mặt Hội đồng hương Văn hoá tại Nha Trang trích gửi tiền ủng hộ mà không có danh sách...Việc đã qua...Thôi nhé! - Gửi con gái Mẹ - Gửi bởi: Hung Lan
Mệ Phương còn khỏe không chi Hồng ?
Bài thơ hay đáo để, đọc mà nước mắt chảy dài. - Lê Đình Khôi; Quê hương là nơi con nước "chở che con đi..." - Gửi bởi: Lê Trọng Đại
Bài viết rất là một lời tri ân với cụ Lê Đình Khôi người đã có những hành động đẹp đóng góp cho cộng đồng cư dân Lệ Sơn ở Hà nội và quê hương và cũng phần nào nói lên được cái tâm của một người con Lệ Sơn đáng kính đối với quê hương. Cảm ơn chú Vệ và Ban biên tập báo...
Thống kê
- Đang truy cập: 12
- Hôm nay: 1843
- Tháng hiện tại: 24166
- Tổng lượt truy cập: 8033200
Liên kết làng quê Quảng Bình
Lệ Sơn 2 - www.langleson.com
Làng Cao Lao - www.caolaoha.com
Làng La Hà - www.langlaha.com
Quảng Bình Trẻ - www.quangbinhtre.com
Nhịp Cầu - www.nhipcau.de
Báo Quảng Bình - www.baoquangbinh.vn
Làng Cao Lao - www.caolaoha.com
Làng La Hà - www.langlaha.com
Quảng Bình Trẻ - www.quangbinhtre.com
Nhịp Cầu - www.nhipcau.de
Báo Quảng Bình - www.baoquangbinh.vn
Hình dạng "bàn cờ" của ruộng đồng lệ sơn có được (trong đó có Dường cao) là vào thời cận đại các chú ạ. Cơ bản được kiến thiết vào thời ông Thị Lượng. Truyền thuyết Cao Biền không có mô. Hắn sống vào thời thế kỷ thứ 9 cơ mà