Câu đố - Một di sản văn hóa dân gian độc đáo của làng Lệ Sơn (Phần 2/4)

Thứ tư - 11/12/2013 23:40
|In ra
|Đóng cửa sổ này

Làng Lệ Sơn ngày xưa có nhiều sinh hoạt cộng đồng như: Lợp nhà tập thể, đi nơm cá tập thể, đi săn tập thể, bửa cau tập thể…Chính những sinh hoạt tập thể đó đã nãy sinh một nền văn nghệ dân gian rất phong phú, độc đáo. Đó là những câu hò đối đáp giàu chất nhân văn và trí thông minh của dân làng. Trang báo trân trọng giới thiệu bài viết của tác giả Lê Ngọc Mân, do chủ biên địa chí Làng Lệ Sơn Lê Ngọc Đại chỉnh lý.

Bài viết phần 1 đã đăng:
1. Câu đố - Một di sản văn hóa dân gian độc đáo của làng Lệ Sơn (Phần 1/4)

18. Chân tréo, tay néo, khu nắt, mắt dòm
(Trèo cau)

19.Thon thon ba goóc chạng ra

Lông thì lún gán ngoài da mọc đều
Gió đưa ót ét thì kêu

Đến khi rơi xuống phơi đều đóc ra
(Nang măng)

20. Mặc lòng quân tủ lượng thấp cao

Đẹp mặt anh hừng khi tắt gió

Dây dài mình chuộng lượng thấp cao

(Thả diều)

21. Nắng cực nên cậy nàng bay

Chân vắt qua bụng hai tay níu thành

Hạ đít xuống lòng càng nhún nhẩy

Trời bức mình thì hãy còn đưa

(Ru võng)

22. Hai ông chẳng thấy hai bà

Sinh ra nam tử được 30 người

Mười người mặt mũi tốt tươi

Bốn người nho sỹ, sáu người văn minh.

23. Bốn bề vương vức bốn thành cao

Có sông, có nước, cá chẳng vào

Xe ngựa đi qua, dừng chân lại

Văn võ triều đình nghĩ làm sao

(Bộ cờ)

24. Thầy mẹ sinh ra tám tuổi tròn

Nhờ ơn trên mặn lạt đủ miếng ngon

Mình gấm thêu hoa xa xát chẳng mòn

(Cái bát)

25. Nền một nền hai còn thơ ấu

Đến mười lăm tuổi mới xuân xanh

Số thiên tào định 30 thì chết

Đến kỳ mồng một lại sinh ra
(Mặt trăng)

26. Độc lập trung thiên tướng

Hoành khải bát quái đồ

Đầu lưỡi gươm lăm le đâm con chuột

Dưới mũi gươm dắt con ngựa vào

(Cái địa bàn)

27. Sinh ra phận gái mãi còn xanh

Một chạt thuyền quên buộc giữa mình

Vui thú ra chơi cùng non nước

Làm nên nhẫn dục để nhân sinh

(Môi má)

28. Tình cờ sao lại tình cờ

Đi ra nhớ gặp ai ngờ mà vô

Tâm thần chuyển động chẳng vô hẳn rồi

Rinh lên để xuống mà coi

Bóp đi bóp lại một hồi rúc ra

(Đạp phải gai)

29. Nhất ngưu nhất mỹ tại nhất điền

Nhất âm hậu nhất âm tiền

(Con gái cày bò cái)

30. Nhất sư nhất sách nhất chùa chiền

Nhất đầu chỉ địa nhất đầu chỉ thiên

( Sư và buồi)

31. Xuân sanh chưa có hai sừng

Để giữa lưng chừng em mới nở ra

Đến khi bóng đã xế tà

Bụng em tóp lại nở ra hai sừng

(Mặt trăng)

32. Hai vợ chồng đẹp đôi đẹp lứa

Đi đâu cũng cặp nhau hoài

Chàng có lòng ngay không dấu diếm

Vợ thì dạ bạc khéo thu lai

( Trầu cau)

33. Đi le lưỡi về le lưỡi

Đi nhe răng về nhe răng

(Cái bừa)

34. Thân em bị bóc lột hoài

Đầu năm đến ở nhà người còn nguyên

Ngày qua tháng lại liên miên

Cuối năm một mảnh gia liền cũng không

( Quyển lịch)

35. Mặt em vuông tượng chữ điền
Bụng em thì trắng cu lơ bóc ngoài
Lòng em chứa cả đất trời
Có câu nhân nghĩa có hồi hiếu trung
(Quyển sách)

36. Khum lưng mà chịu với trời
Em không hoa nguyệt mà chịu lời nguyệt hoa
(Khu đị)

37. Bốn người cùng họ cùng tên

Vốn cùng dòng họ nhưng sinh khác miền

Người thì du ngoạn thưởng thiên

Kẻ thì phụng sự tổ tiên ông bà

Ngườicùng đàn nhị hát ca

Kẻ thì lặn lội giang hà quanh năm
(cái Sáo)

38. Hình vuông trong dạ thì tròn

Khi ăn cơm lính khi bòn cơm dân

Vào nhà rồi lại ra sân

Khi chơi bóng nguyệt khi lân bóng đèn

(Cối giả gạo)

39. Nôôt thì nôôc gấm chèo thì chèo tre

Chèo đến cửa nghè thì chèo trở lại

(ăn cơm)

40. Ba chục nhốt lại một lồng

Một chục có mồng hai chục thì không

(Một tháng)

41. Con người thì chết đã lâu

Có mắt sâu hóm bộ râu đang còn

(Côộc tre)

42. Sinh ra phận thiếp nằm trên mình chàng

Bốn mùa xuân hạ thu đông

Cởi áo chàng mặc chẳng nề hà chi

Có thì kẻ lôi người trì

Không thì thiếp chịu cam chi mình chàng

(Cối xay ló)

43. Mình tròn cái mặt cũng tròn

Có ông tướng sỹ ngồi hòm vàng treo

Rủ nhau lên xuống dập dìu

Khi ra ngỏ hạnh khi vào vườn hoa
(boọng oong)

44. Bốn bề thành lũy đắp cao

Ngoài trồng thông, trúc, mai, đào, chim chê

Chim bay lại có thư đề

Có người quý khách ngồi kề một bên

(Khay đợng ấm chén pha trà)

(Còn tiếp ...)

Tác giả bài viết: Tác giả bài viết: Sưu tầm và biên soạn: Lê Ngọc Mân - Chỉnh lý và giới thiệu: Lê Trọng Đại

Làng Lệ Sơn - xã Văn Hóa - huyện Tuyên Hóa - tỉnh Quảng Bình

Câu đố - Một di sản văn hóa dân gian độc đáo của làng Lệ Sơn (Phần 2/4)