Vẻ đẹp sông Gianh
Đăng lúc: Thứ bảy - 28/07/2012 05:27 - Người đăng bài viết: bientap01Giới thiệu clip về vẻ đẹp sông Gianh, con sông ôm ấp và chảy qua Làng Lệ Sơn
Cảnh đẹp Sông Gianh
Sông Gianh là một con sông chảy trên địa phận tỉnh Quảng Bình, bắt nguồn từ khu vực ven núi Cô Pi cao 2.017 m thuộc dãy Trường Sơn, chảy qua địa phận các huyện Minh Hóa, Tuyên Hoá, Quảng Trạch để đổ ra biển Đông ở Cửa Gianh.
Dòng chảy ở thượng nguồn theo hình chữ V với hướng chủ đạo là tây nam-đông bắc. Từ điểm giáp ranh ba xã Thanh Thạch, Hương Hóa, Kim Hóa bắt đầu chảy theo hướng tây bắc-đông nam. Tới ranh giới hai xã Kim Hóa và Lệ Hóa nó tiếp nhận thêm nước từ một chi lưu nhỏ phía hữu ngạn, chảy về từ phía tây. Phía dưới thị trấn Ba Đồn khoảng 3 km, sông Gianh tiếp nhận thêm nước từ chi lưu phía hữu ngạn, chảy ra từ khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng.
Sông Gianh dài khoảng 160 km, cắt qua quốc lộ 1 ở tây bắc Cửa Gianh 5 km. Diện tích lưu vực 4.680 km², độ cao trung bình 360 m, độ dốc trung bình 19,2%, lượng nước năm 7,95 km³ ứng với lưu lượng nước trung bình năm 252 m³/s, môđun dòng chảy năm 53,8 l/s.km². Mùa lũ từ tháng 9 đến tháng 11, chiếm khoảng 60-75% lượng dòng chảy hàng năm. Dòng cát bùn khoảng 1,93x105 tấn/năm, ứng với độ đục trung bình năm 192 g/m³ và hệ số xâm thực 168 tấn/km² năm. Tàu thuyền có thể qua lại đoạn sông ở hạ lưu, từ Cửa Gianh đến Ba Đồn 6 km, đến thị trấn Đồng Lê huyện Tuyên Hóa là 47 km.
Đoạn thượng lưu từ Khe Nét trở về nguồn dài khoảng 70-80 km, lòng sông nhiều thác ghềnh. Khoảng 20 km đầu nguồn đá đổ ngổn ngang trong lòng sông. Tới Đồng Tâm, lòng sông rộng khoảng 80 - 90 m, lớn nhất 110-115 m. Đoạn từ các xã Phù Hóa, Quảng Tiên tới thị trấn Ba Đồn ( [xem vị trí này trên bản đồ tương tác] 17°45′25″B,106°25′10″Đ), lòng sông có 5 cồn, đảo nhỏ trên sông, trong đó đảo dài nhất khoảng 3,8 km rộng nhất khoảng 0,8 km. Ngay dưới Ba Đồn lòng sông rộng tới 1 km.
Sông Gianh và Đèo Ngang là biểu trưng địa lý của tỉnh Quảng Bình. Phần thượng lưu sông Gianh có tên là Rào Nậy với những đặc điểm địa vật lý và địa chất dị thường của Rào Nậy - Hoành Sơn, một nhánh khác là Rào Son có động Phong Nha (vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, di sản thiên nhiên thế giới). Cửa sông có cảng biển gọi là Cảng Gianh.
Trong lịch sử, sông Gianh được gọi là Linh Giang. Nếu Đèo Ngang là ranh giới thời Đại Việt và Chiêm Thành sau khi người Việt giành được độc lập (939) và trước thời kỳ Nam Tiến của người Việt (1069) thì sông Gianh là ranh giới thời Trịnh-Nguyễn phân tranh giữa Đàng Trong và Đàng Ngoài (1570-1786) với xung đột vũ trang gần nửa thế kỷ (1627-1672). Chiến trường chính là miền Bố Chính (Quảng Bình). Đèo Ngang gắn với huyền thoại “Hoành Sơn nhất đái, vạn đại dung thân” của Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm. Năm 1558, Nguyễn Hoàng, một danh tướng thời Lê Trung hưng, con thứ của Nguyễn Kim, sợ bị Trịnh Kiểm mưu hại, đã xin vào trấn thủ Thuận Hoá, mở đầu nhà Nguyễn sau này.
Trong cuộc chiến tranh Trịnh Nguyễn, quân Trịnh án ngữ ở đèo Ngang, nhưng thực sự ranh giới Bắc Nam là sông Gianh. Bờ bắc sông có chợ Ba Đồn là nơi quân Trịnh mua đồ ăn uống và trao đổi hàng hóa. Bờ nam sông có một số thành lũy chắc chắn do Đào Duy Từtổ chức xây đắp, luỹ Thầy dài 18 km, luỹ Trường Dục dài 10 km. Di tích Lũy Thầy, Quảng Bình quan, thành quách của thời Trịnh Nguyễn nay vẫn còn.
Dòng chảy ở thượng nguồn theo hình chữ V với hướng chủ đạo là tây nam-đông bắc. Từ điểm giáp ranh ba xã Thanh Thạch, Hương Hóa, Kim Hóa bắt đầu chảy theo hướng tây bắc-đông nam. Tới ranh giới hai xã Kim Hóa và Lệ Hóa nó tiếp nhận thêm nước từ một chi lưu nhỏ phía hữu ngạn, chảy về từ phía tây. Phía dưới thị trấn Ba Đồn khoảng 3 km, sông Gianh tiếp nhận thêm nước từ chi lưu phía hữu ngạn, chảy ra từ khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng.
Sông Gianh dài khoảng 160 km, cắt qua quốc lộ 1 ở tây bắc Cửa Gianh 5 km. Diện tích lưu vực 4.680 km², độ cao trung bình 360 m, độ dốc trung bình 19,2%, lượng nước năm 7,95 km³ ứng với lưu lượng nước trung bình năm 252 m³/s, môđun dòng chảy năm 53,8 l/s.km². Mùa lũ từ tháng 9 đến tháng 11, chiếm khoảng 60-75% lượng dòng chảy hàng năm. Dòng cát bùn khoảng 1,93x105 tấn/năm, ứng với độ đục trung bình năm 192 g/m³ và hệ số xâm thực 168 tấn/km² năm. Tàu thuyền có thể qua lại đoạn sông ở hạ lưu, từ Cửa Gianh đến Ba Đồn 6 km, đến thị trấn Đồng Lê huyện Tuyên Hóa là 47 km.
Đoạn thượng lưu từ Khe Nét trở về nguồn dài khoảng 70-80 km, lòng sông nhiều thác ghềnh. Khoảng 20 km đầu nguồn đá đổ ngổn ngang trong lòng sông. Tới Đồng Tâm, lòng sông rộng khoảng 80 - 90 m, lớn nhất 110-115 m. Đoạn từ các xã Phù Hóa, Quảng Tiên tới thị trấn Ba Đồn ( [xem vị trí này trên bản đồ tương tác] 17°45′25″B,106°25′10″Đ), lòng sông có 5 cồn, đảo nhỏ trên sông, trong đó đảo dài nhất khoảng 3,8 km rộng nhất khoảng 0,8 km. Ngay dưới Ba Đồn lòng sông rộng tới 1 km.
Sông Gianh và Đèo Ngang là biểu trưng địa lý của tỉnh Quảng Bình. Phần thượng lưu sông Gianh có tên là Rào Nậy với những đặc điểm địa vật lý và địa chất dị thường của Rào Nậy - Hoành Sơn, một nhánh khác là Rào Son có động Phong Nha (vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, di sản thiên nhiên thế giới). Cửa sông có cảng biển gọi là Cảng Gianh.
Trong lịch sử, sông Gianh được gọi là Linh Giang. Nếu Đèo Ngang là ranh giới thời Đại Việt và Chiêm Thành sau khi người Việt giành được độc lập (939) và trước thời kỳ Nam Tiến của người Việt (1069) thì sông Gianh là ranh giới thời Trịnh-Nguyễn phân tranh giữa Đàng Trong và Đàng Ngoài (1570-1786) với xung đột vũ trang gần nửa thế kỷ (1627-1672). Chiến trường chính là miền Bố Chính (Quảng Bình). Đèo Ngang gắn với huyền thoại “Hoành Sơn nhất đái, vạn đại dung thân” của Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm. Năm 1558, Nguyễn Hoàng, một danh tướng thời Lê Trung hưng, con thứ của Nguyễn Kim, sợ bị Trịnh Kiểm mưu hại, đã xin vào trấn thủ Thuận Hoá, mở đầu nhà Nguyễn sau này.
Trong cuộc chiến tranh Trịnh Nguyễn, quân Trịnh án ngữ ở đèo Ngang, nhưng thực sự ranh giới Bắc Nam là sông Gianh. Bờ bắc sông có chợ Ba Đồn là nơi quân Trịnh mua đồ ăn uống và trao đổi hàng hóa. Bờ nam sông có một số thành lũy chắc chắn do Đào Duy Từtổ chức xây đắp, luỹ Thầy dài 18 km, luỹ Trường Dục dài 10 km. Di tích Lũy Thầy, Quảng Bình quan, thành quách của thời Trịnh Nguyễn nay vẫn còn.
Tác giả bài viết: Ngọc Long tổng hợp
Từ khóa:
Những tin mới hơn
- Lại lũ lụt, kí ức đau thương năm ấy lại hiện về! (19/10/2020)
- Thư gửi Mẹ (13/06/2014)
- Làng cả Lệ Sơn ( Phần 5/7) (08/11/2012)
- Giúp việc ở Làng Lệ Sơn: Đêm trước đổi mới (19/09/2012)
- Bài phát biểu tại buổi lễ kỷ niệm 540 năm ngày khai canh lập làng Lệ Sơn của Ban chấp hành họ Lê (05/06/2013)
- Mùa lụt và khuyến học (08/10/2014)
- Tản mạn đôi điều về nét đẹp của người Lệ Sơn (16/05/2013)
- Truyền thống hiếu học của người Lệ Sơn đã bắt nguồn như thế (18/01/2015)
- Truyền thống hiếu học trên đất làng cổ Lệ Sơn (14/05/2013)
- Tôi sẽ viết về quê Lệ với tất cả kí ức tuổi thơ (17/02/2017)
Những tin cũ hơn
- Món quà dành tặng Ba, Mẹ thân yêu (24/06/2012)
- Thư gửi các bạn Hạ Sông Gianh (19/06/2012)
- Cội nguồn của mỗi con người là thiêng liêng (17/06/2012)
- Phận thấp hơn bùn (28/05/2012)
- Xúc Cục, nghề mưu sinh của thôn Thượng Phủ (07/06/2012)
- Xụm, món ăn tinh túy của Làng Lệ Sơn (06/06/2012)
- Một nét đặc trưng trong ngôn từ Lệ Sơn (01/12/2011)
Ý kiến bạn đọc
Lèn Nậy - Đăng lúc: 06/08/2012 10:10
Anh Quang Linh ở thôn mô mà comment hay chi lạ rứa. Đọc comment của Thanh Tâm và Hoài Nam tui hơi sờ sợ nhưng mọi người cũng phải suy nghỉ. Có phải một phần chính do con người tạo ra sự hung hãn của dòng sông. Nhiều bài viết về khai thác cát bừa bại là ví dụ.
Anh Quang Linh ở thôn mô mà comment hay chi lạ rứa. Đọc comment của Thanh Tâm và Hoài Nam tui hơi sờ sợ nhưng mọi người cũng phải suy nghỉ. Có phải một phần chính do con người tạo ra sự hung hãn của dòng sông. Nhiều bài viết về khai thác cát bừa bại là ví dụ.
Quang Linh - Đăng lúc: 02/08/2012 10:06
Dòng sông hung hãn bi tráng nhưng cũng có lúc êm đềm, ôm ấp cho ta lớn lên, cho ta nơi hò hẹn, nơi bến gọi ta về. Sông cho ta phù sa, con cá ngạnh, cá chình ...nhưng sông cũng cướp đi của ta nhiều thứ lắm như bạn Thanh Tâm và Hoài Nam tâm sự. Nhìn hình ảnh hai bạn ngồi đò "dạo" sông có một chút lãng tử, một chút hóm hỉnh khi vang lên một đoạn bài hát “Sông Gianh chín nhịp” có trộn “Chảy đi sông ơi” của Nhạc sĩ Phó Đức Phương. Sông Gianh chin nhịp quê mình cũng đã làm cho nhiều nhạc sĩ, thi sĩ niềm say mê bất tận. Phó Đức Phương kêu "Ta khóc ròng một câu, đâu người ta yêu dấu". Thi sĩ LHV-Viện BTMT thì “Từ trong sâu thẳm lòng tôi luôn có một tiếng gọi thiết tha về quê hương xứ sở, về dòng sông tuổi thơ, về cội nguồn của tâm hồn Làng Lệ”. Thi sĩ LDH chủ biên langleson.net thì “lên đỉnh Lèn cao cách trời ba thước, xuống đáy thung Gianh thăm thẳm sông dài, vào rừng sậy véo von con sáo sậu để rồi tiếng gọi tình yêu lại thôi thúc trong lòng mà kêu theo Phó Đức Phương khóc ròng một câu “Ta đứng bên ni ngóng về bên nớ, Ôi con sông Gianh dòng nước xanh trong hiền như dòng Lệ"… Nơi bến đợi ta về.
Dòng sông hung hãn bi tráng nhưng cũng có lúc êm đềm, ôm ấp cho ta lớn lên, cho ta nơi hò hẹn, nơi bến gọi ta về. Sông cho ta phù sa, con cá ngạnh, cá chình ...nhưng sông cũng cướp đi của ta nhiều thứ lắm như bạn Thanh Tâm và Hoài Nam tâm sự. Nhìn hình ảnh hai bạn ngồi đò "dạo" sông có một chút lãng tử, một chút hóm hỉnh khi vang lên một đoạn bài hát “Sông Gianh chín nhịp” có trộn “Chảy đi sông ơi” của Nhạc sĩ Phó Đức Phương. Sông Gianh chin nhịp quê mình cũng đã làm cho nhiều nhạc sĩ, thi sĩ niềm say mê bất tận. Phó Đức Phương kêu "Ta khóc ròng một câu, đâu người ta yêu dấu". Thi sĩ LHV-Viện BTMT thì “Từ trong sâu thẳm lòng tôi luôn có một tiếng gọi thiết tha về quê hương xứ sở, về dòng sông tuổi thơ, về cội nguồn của tâm hồn Làng Lệ”. Thi sĩ LDH chủ biên langleson.net thì “lên đỉnh Lèn cao cách trời ba thước, xuống đáy thung Gianh thăm thẳm sông dài, vào rừng sậy véo von con sáo sậu để rồi tiếng gọi tình yêu lại thôi thúc trong lòng mà kêu theo Phó Đức Phương khóc ròng một câu “Ta đứng bên ni ngóng về bên nớ, Ôi con sông Gianh dòng nước xanh trong hiền như dòng Lệ"… Nơi bến đợi ta về.
Thanh Tâm - Đăng lúc: 28/07/2012 10:41
Tôi đã từng lớn lên bên sông Gianh, được đọc những bài viết ca ngợi cũng như sông Gianh bi tráng. Thật sự mấy năm gần đây, con sông đã thay đổi và trở nên hung hãn. Không biết có ai tìm được nguyên cớ gì mà cứ hàng năm Hà bá lại lôi đi mấy người, đau xót lắm bà con ạ
Tôi đã từng lớn lên bên sông Gianh, được đọc những bài viết ca ngợi cũng như sông Gianh bi tráng. Thật sự mấy năm gần đây, con sông đã thay đổi và trở nên hung hãn. Không biết có ai tìm được nguyên cớ gì mà cứ hàng năm Hà bá lại lôi đi mấy người, đau xót lắm bà con ạ
Hoài Nam - Đăng lúc: 28/07/2012 08:40
Sông đã chở che, nhưng sông cũng cướp đi bao nhiêu người dân vô tội.
Sông đã chở che, nhưng sông cũng cướp đi bao nhiêu người dân vô tội.
Mã an toàn: 
- Lời giới thiệu công trình Địa chí Làng Lệ Sơn - Gửi bởi: Lê Trọng Đại
Trả lời ý kiến đề xuất của bạn Lê Quang Đạt. Việc in sách đủ để phát cho mỗi gia đình người Lệ Sơn 1 quyển là không dễ vì giá thành sách chỉ tính riêng giấy mực thủ tục giấy phép xuất bản xuất bản mỗi cuốn đã 160.000 đồng, để in đủ thì phải 4000 quyển như vậy riêng tiền... - Nghề hay: Trồng cỏ nuôi bò một hướng đi tích cực chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp nông thôn - Gửi bởi: Phạm Thị Thuỳ
Đọc được bài hay quá. Một số kiến thức rất bổ ích. Tuy nhiên, tôi có việc rất mong được anh hỗ trợ: Anh có định mức nào, hay kinh nghiệm về chi phí sản xuất 1 ha trồng cỏ không anh (giống, phân bón, nhận công, tưới tiêu...). Anh có có thể cho tôi xin được không. Hiện... - Lệ Sơn - Làng theo đạo học - Gửi bởi: Lương Xuân Trường
Mình tình cờ đọc lại bài viết của mình ở đây. (bài vết cũng tám năm trước rồi) đọc bình luận của bạn Lâm Phương, chuyện bạn đánh giá thế nào là quyền của bạn. Chỉ có điều một thông tin bạn đưa ra không chính xác: Mình (Lương Xuân Trường) và bạn dồng nghiệp Phan Phương... - Thêm một tư liệu Hán nôm về địa danh Lệ Sơn - Gửi bởi: Lê Trọng Đại
Cháu xem lại thông tin đoạn nói về chiến tranh Trịnh - Nguyễn 1774 - 1776 là chưa chính xác dễ gây nhầm lẫn với thông tin Chiến tranh Trịnh - Nguyễn (1627 - 1672) ở thế kỷ XVII. Thời gian được nói đến trong bài viết là sau khi tướng họ Trịnh - Hoàng Ngũ Phúcvượt sông... - Bài thơ cuối cùng của nhà giáo Lê Ngọc Mân - Gửi bởi: Lê Quang Đạt, số phone: 0913963799
Hồi trước đi học chung cấp 3 ở huyện Quảng Trạch cùng bạn Hạnh, bạn Hào ở Ba Đồn. Hay xuống thăm thầy Mân chuyện trò ngâm thơ - Chặt củi lèn, một kỷ niệm khó quên - Gửi bởi: Lê Quang Đạt
Nhớ lại hồi xưa đi chăn bò cùng các bạn ở Hung Tắt, Hung Cày. Nay đâu còn cảnh đó nữa? - Một gia đình cần sự giúp đỡ - Gửi bởi: Nguyen Van Thanh
Rất buồn vì Thay mặt Hội đồng hương Văn hoá tại Nha Trang trích gửi tiền ủng hộ mà không có danh sách...Việc đã qua...Thôi nhé! - Gửi con gái Mẹ - Gửi bởi: Hung Lan
Mệ Phương còn khỏe không chi Hồng ?
Bài thơ hay đáo để, đọc mà nước mắt chảy dài. - Lê Đình Khôi; Quê hương là nơi con nước "chở che con đi..." - Gửi bởi: Lê Trọng Đại
Bài viết rất là một lời tri ân với cụ Lê Đình Khôi người đã có những hành động đẹp đóng góp cho cộng đồng cư dân Lệ Sơn ở Hà nội và quê hương và cũng phần nào nói lên được cái tâm của một người con Lệ Sơn đáng kính đối với quê hương. Cảm ơn chú Vệ và Ban biên tập báo...
Thống kê
- Đang truy cập: 12
- Hôm nay: 961
- Tháng hiện tại: 25792
- Tổng lượt truy cập: 8034826
Liên kết làng quê Quảng Bình
Lệ Sơn 2 - www.langleson.com
Làng Cao Lao - www.caolaoha.com
Làng La Hà - www.langlaha.com
Quảng Bình Trẻ - www.quangbinhtre.com
Nhịp Cầu - www.nhipcau.de
Báo Quảng Bình - www.baoquangbinh.vn
Làng Cao Lao - www.caolaoha.com
Làng La Hà - www.langlaha.com
Quảng Bình Trẻ - www.quangbinhtre.com
Nhịp Cầu - www.nhipcau.de
Báo Quảng Bình - www.baoquangbinh.vn
Trời ơi anh Quang Linh nào mà comment hay quá ta ? Chắc chắn anh là một thi sĩ làng Lệ Sơn mình rồi.